SAĞLIK İŞLEMLERİ
TÜZÜĞÜ TASLAĞI
ÖZÜRLÜLÜK CETVELİNDEN
ESAS ALINARAK
SAĞLIK İŞLEMLERİ
TÜZÜĞÜNÜ BİRLİKTE GELİŞTİRELİM Mİ?
Tanımlamalar:
İşçi sağlığı: Sosyal
bir etkinliği görev gereği yapan kişiye verilen ücretli iş sırasındaki kişinin
bedenen ruhen ve sosyal açıdan uyumluluk halidir.
Amaç: Sağlık
işlemleri tüzüğünün geliştirilmesi, düzenlenmesi, rehber olacak standartların
belirlenmesini sağlamaktır.
İş kazası:
Kişinin işverenin verdiği görevi veya işinin gerekliliklerini yerine getirirken
karşılaştığı tehlikeli durum sonrası sağlığının geçici veya kalıcı bozulması
halidir.
Meslek hastalığı: Kişinin
çalıştığı işin niteliğini göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm
şartları yüzünden uğranılan geçici veya sürekli hastalıklardır.
Meslek Hastalığında maruziyet
belirlenirken kullanılan ölçümde yararlanılan değerler şunlardır:
1)
Etken maddenin vücutta
birikme düzeyi
2)
Etken maddenin
havadaki konsantrasyon ölçümü
3)
Maruziyet düzeyinin
sınıflandırılması
4)
Kümülatif maruziyet (
yoğunluk X maruziyet süresi)
5)
Toplam maruziyet
süresi
6)
Maruz kalanların ve
kalmayanların belirlenmesi
Maruziyet ile hastalık arasında
sebep sonuç ilişkisi olduğunu ortaya koymak için şu soruların yanıtları
aranmalıdır:
1)
Bu ilişki güçlü müdür?
2)
Diğer epidemiyolojik
araştırmaların bu konudaki bulguları nelerdir?
3)
Epidemiyolojik
kanıtlar bu konudaki diğer kanıtlarla, örneğin; toksikolojik araştırmalarla
uyum halinde midir?
4)
Maruziyet ile hastalık
arasında sağlam zamansal bir ilişki bulunmakta mıdır?
5)
Maruziyet arttıkça
riskte de ona bağlı olarak kademeli bir artış bulunmakta mıdır?
6)
Risk maruziyeti
azaltmaya yönelik önlemlerden sonra azalmakta mıdır?
7)
Etkiler konusunda
alternatif bir açıklama bulunmakta mıdır?
8)
Bu durum şansa bağlı
olarak ortaya çıkmış olabilir mi?
Maluliyet: İş
kazası veya meslek hastalığı sonrası kişinin sekel mahiyetinde iyileşmesi
mümkün olmayan anatomik veya fonksiyonel arızasıdır.
İş göremezlik süresi:
Erişkin bir insanın kazadan sonra işe gidememe sonrası uğradığı zararın
değerlendirilmesinde açıklanan süre. Sürede maluliyetle ilgili sekel
mahiyetindeki arızanın kişinin iş yaşam etkileme süreci (sürekli olduğundan
dolayı ve bundan dolayı uğradığı zarar ayrı hesaplandığından )
değerlendirilmez.
Kontol ve takip gerektiren durumlar için izleme süreleri
şunlardır:
Madde
Bağımlılığı : 3 ay
Anemi : 2 ay
Spondilit : 3 ay
Kırıklar : 2-4 ay
Gastroenterit
: 2 ay
Hematemez,
melena : 3 ay
Migren : 2 ay
Herni : 2 ay
Eklem
Hastalıkları : 3 ay-24
ay
Böbrek
Hastalıkları : 3 ay
Diğer
Sistem hastalıkları : 2-6 ay
Sinir
hastalıkları : 3-12
ay
Doğum sonu
kontroller : 3 ay
Solunum
Hastalıkları : 2-3 ay
Ülserler : 2 ay
Yaralar : 2 ay
Osteomyelitis 10 yıla kadar
uzayabilir.
SORUNLAR
Bilirkişiden tespiti istenilen
işçi sağlığı ile ilgili sorunlar şunlardır.
1.Meslek hastalığı ya da iş
kazası nedeniyle maluliyet oranının tespiti.
2.............tarihindeki
maluliyet oranının ne olduğu.
3.Ölümün meslek hastalığından
olup olmadığı.
4.Ölümün iş kazasına bağlı olup
olmadığı.
5.Kişide meslek hastalığının olup
olmadığı.
6.Hastalığın başlangıcının en az
ve en fazla sürelerinin tespiti, kişinin rahatsızlığının yükümlülük süresi
içinde oluşup oluşmadığı, doğuştan mı yoksa sonradan mı oluştuğu.
7.Kişi işe girmeden önce
.........hastalığının olup olmadığı.
8.Kişinin rahatsızlığının yaptığı
işten kaynaklanıp kaynaklanmadığı ya da yapacağı işten dolayı rahatsızlık olup
olmayacağı.
9.Kişinin rahatsızlığının
çalışacağı işyeri için engel teşkil edip etmeyeceği.
10.Yapılan işe giriş muayenesinin
........hastalığını ortaya çıkarmak için uygun olup olmadığı.
11.İşçinin sicil kartlarında,
kendisinde son tespit edilen hastalığın varlığını gösterir belirti bulunup
bulunmadığı.
12.Kişinin mevcut hastalığı ile
ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılıp çalıştırılamayacağı.
GENEL KURALLAR
I. Emekliliğe yol
açan, yardımcı kişiye ihtiyaç duyulan haller.
1. Kuadripleji, parapleji
2. İki gözde
görme kaybı
3. İki elin kaybı
4. Bir kolun
omuzdan, bir bacağın kalçadan kaybı.
5. İki dizin en
az diz altından ampütasyonu
6. İleri derecede
kaşeksiler
II. Birden fazla
maluliyet olması halinde: Birden fazla sekel mahiyetinde arıza olduğunda
maluliyet oranı Balthazard formülüyle hesaplanır.
a.
Tüm vücut fonksiyon kaybı oranları ayrı ayrı tespit
edilir
b.
Bu oranlar en yükseğinden başlanarak sıraya konulur.
c.
En yüksek oran özürlünün tüm vücut fonksiyonunun tümünü
gösteren %100’den çıkarılır.
d.
Bu çıkarmada kalan miktar, sırada ikinci gelen tüm
vücut fonksiyon kaybı oran ile çarpılır. Çarpımın 100’e bölünmesinden çıkan
rakam en yüksek tüm vücut fonksiyon kaybı oranına eklenir; böylece birinci ve
ikinci arızaların tüm vücut fonksiyon kaybı bulunmuş olur.
e.
Özür ikiden fazla ise, birinci ve ikinci arızaların
kayıp oranı birinci sıraya ve üçüncü sıradaki oran ikinci sıraya alınarak işlem
tekrarlanır.
f.
60 yaşın üzerindeki
kişilerde; genel vücut fonksiyon kayıp oranına Balthazard formülü ile %10
eklenir.
III. Gabrielli
formülü: Daha önceden yaralanma geçirerek veya özürlü olarak vücut
tamlığında eksik olan için maluliyet hesaplanması aşağıdaki formülle
hesaplanır.
Devamlı sakatlık = Önceki iş kapasitesi- Kalan iş
kapasitesi
Önceki İş Kapasitesi
ICF maluliyet derecelendirmesini 5
basamak üzerinden yapmaktadır.
1.
% 0-4 aralığı Yok
2.
% 5-24 aralığı Hafif
3.
% 25-49 aralığı Orta
4.
% 50-95 aralığı Ciddi
1.
% 96-100 aralığı Tam
IV. %10 ve
üzerinde olduğu durumda sigortalılara sürekli iş göremezlik geliri ödenir.
Sigortalıların bir başkasının sürekli bakımına muhtaç olması durumunda
gelirleri %50 arttırılır.
V. Bitkisel
hayat, ölüm gibi durumlarda kişinin maluliyeti %100 olarak kabul edilmeli, onun
dışındaki durumlarda (tetrapleji ve guadriplejide….) %95 kabul edilmelidir.(
%100 verilmemelidir.)
VI. %67 ve üzerinde bakıcıya muhtaç durumu
olanlarda yatalak ve yatalak olmayan şeklinde “bakıcıya muhtaçlık durumu “
ayrılmalıdır.
Ağır Maluliyet
Durumu: kişinin günlük ihtiyaçlarını devamlı bir bakıcıyla karşılaması
halidir.
VII. maluliyet raporları işe girmede, iş
devamlılığında kullanılmaz.
ÖR; görme engelliler %100 malul oldukları halde santralde
çalışabilir.
VIII. Kişinin
sosyoekonomik durumu maluliyet sonrası hayat standardını etkilediğinden dolayı dikkate
alınmalı mıdır?
Maluliyeti hesaplaması tedavi sürecinin bitiminden sonra
yapıldığından; uygun görülen tedavinin yapılamaması veya tedaviden kaçınılması
kişinin maluliyetinin derecesini etkileyecektir. Bu durum kişinin lehine mi
yoksa aleyhine mi yorumlanmalı?
IX. Yaş
maluliyeti oranını değil, maluliyet sonrası alacağı tazminatı etkilemeli.
X. Kişinin
mesleği ancak mesleği ile ilgili bir organ etkilendiği zaman maluliyet değerini
etkilemeli ve tavandan hesaplanmalı. Meslek için değerlendirme 5 üzerinden
yapılır. 0-Değişiklik melek üzerine etkili değil. 1- Sekel mahiyetindeki arıza
hafif etkiler (% 20) 2- Sekel mahiyetindeki arıza kişinin yaşantısını orta
(%30-40) etkiler. 3-Sekel mahiyetindeki arıza kişinin mesleki yaşantısını
ortanın üzerinde etkiler (% 50-60)
4. Sekel mahiyetindeki arıza kişinin mesleki yaşantısını
ağır etkiler (% 70-80) 5-Sekel mahiyetindeki arıza kişinin yaşantısını çok ağır
etkiler (% 90-100).
XI. Kişinin sosyal, günlük yaşantısını etkilemeyen
ancak sekel mahiyetinde arıza olan durumlarda maluliyet oranı hesabı
yapılmamalı.
XII. Muayene
sırasında kişinin yeterince eklemlerini yeterince
gevşek tutması için hasta ile koopere olunmalı. Yeterince ısınma hareketinden
sonra koopere iken eklem hareket açıklıkları muayene ile değerlendirilir.
XIII.Maluliyet
çocuklarda; zamanla gelişimle beraber azalıp artabildiğinden, yaşlılarda ise
eklem aralığındaki artrotik değişiklikler zamanla arttığından, maluliyette
değişmezlik ilkesi esnek olmalıdır. Bu nedenle yeterli izlem olduktan sonra
tespit edilen fonksiyonel araz rapor sonucuna yazılmalı, daha sonraki
değişiklikler dikkate alınmamalıdır.
XIII. Kişinin
manevi ızdırabı değerlendirme kriteri olmadığından hakimce bu durum takdir
edilmelidir.
XIV. Kasten veya
olası kast yahut bilinçli taksir hariç maluliyete yol açılan durumlarda mağdur
çalışmak istemesi halinde;
a) Çalıştıran kurum özürlüyü çalıştırma nedeni ile ödeyeceği
vergiden % 40 az ödemesi;
b) Devletin mağdurdan alacağı vergi maluliyeti oranında
azaltılması uygundur.
XIV. Maluliyet
raporuna itiraz: Maluliyet raporları, içerisinde yeterli farklı alanlardan
uzman içeren devlet hastaneleri veya üniversite hastaneleri ya da adli tıp
kurumu tarafından verilir.
Alınan rapora itiraz olduğunda; gerekçeye uygun olarak
yukarıda tanımlanan diğer hastanelerden rapor alınır, itirazlar hukuki
gerçeklere uygun olması halinde hakim raporda yetkili hekimleri mahkemeye davet
ederek ek görüş alarak çözüm arar. Çözüm bulunmayan, tartışılması gereken
olgularda akademik toplantılarda tartışılır. Uygun görülen değerlendirme
sonuçları mahkemelere bildirilir. Yılda iki kez yapılan değerlendirmeler kitap
halinde il sağlık müdürlüklerine bildirilir.
XV. Üzerinde tahrifat,
silinti ve kazıntı olan raporlar geçersizdir. Gerçeğe uygun olmayan raporları
düzenleyenler hakkında genel hükümlere göre işlem yapılır.
BURUN
Burnun solunuma katılmaması
tek taraflı % 3 çift taraflı % 8
KONUŞMA VE SES
Konuşma engeli yüzdesi hesaplandıktan sonra (%0-100)
maluliyeti belirlenir(%0-35)
Avrupa bareminde ise afoni için %30 maluliyet verilirken
disfoni için %10 dur.
DENGE
Vestibüler bozukluklar 4 sınıfta incelenerek maluliyeti %5
ile 30 arasında değişmektedir.
Avrupa bareminde %4 ile 25 arasındadır.
*Burada şu sonuca
ulaşılabilir ki özürlülük ölçütü bareminde daha ayrıntılı ele alınan
denge-vertigo algılaması Avrupa’nın bareminde daha basite indirgenmiş.
İyi Huylu Paroksismal Vertigo % 4
Tek Taraflı Vestibuler Bozukluk % 4-10
Bilateral Vestibuler Bozukluk % 10-25
Tinnitus % 3
YÜZ
Sınıf 1.
Yüzdeki anormallik fiziksel görünümü bozan burun eğriliği %2
Dış kulağın tek taraflı kaybı veya şekil bozukluğunun ilk
bakışta fark edilmesi % 3
Forntal kemikte çökme % 5
Sınıf 2. Yüzün bir kısmının destek yapısında kayıp
Yanakta, burun, frontal kemikte çökme % 5
Burun ve sinüs boşluğuna açılma ile beraber maksilla kısmi
kaybı % 10
Tükrük bezi kanallarının fistülü % 10
Orbital, intrakranial sekel bırakan sinüsit % 10
Dış kulak çift taraflı şekil bozukluğu % 7
Sınıf 3. Yüzün anatomik bir bölgesinin kaybı
Göz küresinin kaybı % 15
Burun kozmetik defekti % 15
Mandibula segmenter rezeksiyonu % 13
Sınıf 4. Yüzde ileri derecede şekil bozukluğı
Doğumsal anomali, yüzün devamlı değişikliği % 25
Burun ve sinüs boşluğuna açılma ile birlikte maksilla kısmi
kaybı % 35
Ozena % 20
Sınıf 5. Kişinin ruhsal, psişik, fiziksel durumunu bozan yüz
şekil bozukluğu
Burun kozmetik kaybı % 47
Göz küreleri kaybı % 47
Burun ve sinüs boşluğuna açılma ile maksilla kaybı % 45
Mandibula ön segmentinde % 50 den fazla kayıp % 56
Ameliyat edilemeyen burun, para nazal sinüsler, çene, ağız,
farink tümörleri % 65
KOKU VE TAT
Objektif olarak değerlendirme mümkün olmadığından bilateral
olarak bozabileceğine karar verilen hastalık ve arızaların varlığı ortaya
konduktan sonra her biri için %3 verilmesi uygun görülen Özürlülük baremidir. Avrupa
bareminde Anosmi/hiposmi şeklinde sıfatlandırılarak %3-8 verilmiştir.
*Özürlülük baremiyle Avrupa baremi arasında fazla
farklılıklar olduğu söylenemez .
ÇİĞNEME VE YUTMA
Dilin kısmi amputasyonu (Konuşma, yutma, çiğneme
disfonksiyonuna göre %3-30)
Diş kaybı %2-10
Mandibular Disfonksiyon
Ağız
açmasını 10-30 mmye kadar yapabiliyorsa %5-25
10 mmden
fazla açamıyorsa %25-28
İnsizör veya canin diş kaybı %1
Premolar veya molar diş kaybı % 1.5
Tüm dişlerin kaybı % 28
Yarı katı ve yumuşak gıdaları alma %10 sadece sıvı gıda alma
%30, Gastrostomi ile beslenebilme halinde %50 maluliyet verilmiştir.
Sınıflandırma 4 grup halinde yapılmış olup %10 ila 75 arasında fonksiyonel
araza göre maluliyet verilmiştir.
Özafagostomi, gastrostomi, jejunostomi, ileustomi, ileal anal anastomoz, kolostomi
için sırasıyla; 15, 15, 20, 20, 20, 10 fonksiyon kaybı verilmiş. Karaciğer ve
safra yolları için fonksiyonel arazın ağırlığına göre %15-95 verilmesi
fonksiyoneldir. Herniler için ise % 10-30 arasında fonksiyon kaybı verilmiştir.
Avrupa’da ise fonksiyonel araz dişe bağlı ise %1-1.5 ,
mandibüler bozukluk 10 mm
kadar açılmaya %25-28 iken 10
mm den fazla ise %25-5 arasında bir değerlendirme
yapılmış, dilin mobil olan kısmın ampütasyonu %3-30 arasında
değerlendirilmiştir.Kolostomi ve ileostomi %30 iken fokal inkontinans %45 dir.
Malabsorbsiyon sendromu klinik durumuna göre %10-60 arasında değerlendirilmiş.
Persistan hepatit için %20. Karaciğerin bilüribin, albümin, asit ve beslenme
durumuna göre skorlama yapıldığında Sirotik durum için %5-10 ila %70
arasındadır.
HAVA YOLU DEFEKTLERİ
Dispnenin durumuna göre %5-90 arasında değerlendirme
yapılmıştır. Avrupa’da ise solunum fonksiyonuna göre değerlendirme yapılacağı
açıklanmıştır.
Avrupa bareminde: kronik respiratuar hastalıklar için %2-50
değerleri verilirken, akciğer kayıpları için %5-15, Persistan ağrılı torakotomi
yetmezliği için %5 verilmiştir.
ZİHİNSEL RUHSAL
DAVRANIŞ KUSURLARI
Zeka özürü sınırda, hafif, orta, ağır, çok ağır olmasına
göre malüliyet sırasıyla;
25-50-70-90-100 olarak belirlenmiştir.
Psikotik durumların ağırlığına göre %40-80 arasında
malüliyet verilmiştir. Organik beyin sendromunda işlevsel kayıp kısmen
düzeliyorsa %30 iken tedavi ile işlevselliği düzelmeyen durum için %70
verilmiş.Avrupa’da %10-85 verilmiştir.Afazide minör ise %10-30 iken major
afazide %70, Korsakoff psikozunda %60, bellek kusurunun ağırlığına göre
(unutma, günlük yaşantısını etkileme derecesine göre ) %10-60
verilmiştir.Özürlülükte;Duygu durum bozukluklarına da fonksiyonel arazına göre
%30-70 malüliyet verirken nörotik bozuklukların fonksiyonel arazı kısmen düzeliyorsa
%25 iken düzelmeyen hale %502ye kadar malüliyet verilmektedir. Madde
bağımlılığında fonksiyonel araza göre %20-35
arasında değerlendirme yapılmaktadır.Kişilik bozukluklarında %15-30,
cinsel kimlik bozukluklarında %15, öğrenme bozukluklarında ve hiperaktif dikkat
eksikliklerinde %20 malüliyet verilmektedir.
Özürlülük bareminde afazi için motor olanda %15-40 iken
sensoriyel olanda %20-60 malüliyet verilmekte. Epilepsi ağırlığına göre(nöbet
sayısı, günlük aktiviteyi etkileme ve başkasının yardımına ihtiyaç duyma haline
göre ) %5-90 arasında değerlendirme yapılmıştır.
Özürlülük bareminde Demans için kişinin günlük yaşam
aktivitesini etkileme ve öz bakımın yapamaz durumuna göre %15-70 arası
verilmektedir.
DİZARTRİ
VE DİSFAJİ
Tablo
3. IX, X,
XII . Kranial Sinirlere göre özürlülük oranları
|
IX, X, XII . Kranial Sinirler
|
Özür
Durumuna Göre Tüm Vücut Fonksiyon Kaybı %
|
|
|
Hafif
|
hafif
derecede dizartri,distoni veya disfoni
ile birlikte sıvı ve yarı katı gıdaları yutma zorluğu
|
15
|
|
Orta
|
Orta derecede dizartri veya disfaji ile birlikte
boğuk ses, nazal regürjitasyon,sıvı ve yarı katı gıdaların aspirasyonu
|
35
|
|
Ağır
|
Oral
sekresyonları bile yutamayacak şiddette yutma zorluğu
|
55
|
Kraniel sinirlerden trigeminal veya fasiyel paralizi için
%15-30 verilmiştir.
Disfaji için %15-55 arasında malüliyet verilmiştir.
Avrupa’da Epilepsi
için kontrol edilme, tedaviye uyum, günlük yaşantısını etkileme derecesine göre
%10-30 verilmiş, kontrol edilemeyen durumlar içinse %70’e kadar
verilmiştir.Affekt kusurları için %3-20 , travmatik nöroz(PTSB) için kliniğine
göre %3-20 arasında verilmiştir.
Avrupa’nınkinde fasial paralizi %20-45, trigeminal sinir
için %15-30, glossofarengeal sinir için %8, hipoglossal paralizi için %10
verilmiştir.
DERİ HASTALIKLARI
Lezyonun ağırlığına göre %5-20 , deri tümörleri için %5-40,
pigment bozuklukları için %5-20, üriner sistem hastalıkları için %5-60, genetik
hastalıklar için %5-60, bacak ülserleri için 55-30, dekübitüs ülserleri için
%5-20, lösemiler ve lenfoma için %10-60, mikrobik deri hastalığı için %20
verilmiştir.
Yanıklar için %10-50, 50 den fazla için sırasıyla 20-30-40
verilmiştir.
Yanıklar için Avrupa bareminde vücut alanına göre: %10
ila20-%20-60 ve %60 dan fazla ise sırasıyla; 5,10,10-25,25-50 verilmiştir.
Avrupa bareminde: yanıklar için; vücut yüzdesine göre;
%10’dan az için %5, %10-20 için %10, %20-60 için %10-25, %60 ve üzeri için
%25-50 verilmiştir.
3.9.
DOKU KAYBI
Alt ekstremitenin belirli
bölgelerinde tam kalınlıkta bir deri kaybı önemli bozukluklara yol açar. Bu
bölgeler uygun formlarda deri greftleriyle kapatılsa bile sorunlar meydana
gelir. Kronik osteomiyelit de bu yöntem kullanılarak değerlendirilir.
Tablo 3.34- Deri kaybına
bağlı özürlülük
|
Tanım
|
Bireyin
(Alt
Ekstremite) [Ayak] Özürlülük Oranı (%)
|
|
-İskiyal
bölgede oturma süresini kısıtlayan ve
basıncın sık sık azaltılmasını gerektiren
-Tibial
tuberositazı içeren diz çökmeyi engelleyen
-Topuğu içine
alan, ayakta durma ve yürümeyi kısıtlayan
-Plantar yüz
metatars başını içine alan, ayakta durma ve yürümeyi kısıtlayan
Birinci metatarsal
İkinci metatarsal
-Aktif drenajı
olan kronik osteomiyelit
Femur
Tibia
Ayak (periyodik giysi değiştirmeyi
gerektiren ve ayakkabı kullanım
süresini kısıtlayan)
|
5 (12)
2 (5)
10 (25) [35]
5 (12) [17]
5 (12) [17]
3 (7) [10]
3 (7) [10]
10 (25) [35]
|
KARDİYOVASKÜLER
SİSTEM
Aritmiler için %10-100; pulmoner hipertansiyon için %10-100;
hipertansiyon için %10-20-50; (hafif-orta-ağır).Perikard hastslıkları için
%10-80; kardiyomiyopati için %10-100; kalp yetmezliği için %10-100.Doğuştan
kalp hastalıkları için %5-80; kapak hastalıklarında %10-100; tıkayıcı damar
hastalıkları için %20-60; lenfödem için %10-80 verilmiştir.
Avrupa bareminde: kalp yetmezliği için semptomlarına ve
dercesine göre %8-55, transpalntasyon
için %25-30(immün supresyon ile bağıntılı) verilmiştir. Vasküler sistem ayrı
ele alınarak; arter yetmezlikler için %5-25, venöz yetmezlikler için %4-15,
lenfatikler için %10 verilmiştir.
HEMATOLOJİK
HASTALIKLAR
Anemi için ağırlığına göre %20-90; hemoglobinopatiler için
520-90; polistemiler için %10-80; miyelofibrozis için %40-90; miyelodisplastik
sendromlar için %20-90; lösemiler içişn %10-90; Koagülasyon bozuklukları için
%10-80; lenfomalar için %10-80 verilmiştir.
Avrupa bareminde: total splenektomi için %5 ve 10 değerleri
verilmiştir.
Görme keskinliği ve görme alanına göre %0-100 arasında
verilir.( yakın görmeyi daha dikkate almak gerekir)
Avrupa’da görme keskinliğine göre tek taraflı veya iki
taraflı olmasına göre %0-85, görme alanına göre %15-85, diplopi için %10-25,
afaki(lens çıkarılması) için %10-20, gözün pitozisine yol açan alacrimia için
%10 verilmiştir.
GÖRME ALANI
Hemianopsi %85
Kuadranopsi
%30
Santral Skotoma
Bilateral %70
Tek
taraflı %20
Parasantral
Skotoma %15
GÖZ HAREKETLERİ
Diplopi %25
Okulamotor
Paralizi %15
Diğer
Hareket Kusurları %10
Konverjans Total Paralizisi %5
Lens Kaybı
Tek taraflı
%10
Çift
Taraflı %20
Göz Adneksi %10
Bir gözün görme kaybı %25
Çift gözün görme kaybı %85
SİNDİRİM SİSTEMİ
Üst gastrointestinal sistemde fonksiyonel araza göre %10-75
Kolon, anüs, rektumda %10-75
Herniler için fonksiyonel araza göre %10-30
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM
Vulva veya vajina deformitesi %2-4; serviks anomalileri
%2-15; fallopian tüp ve over için %2-20.ürogenital sistem %40-90;üriner sistem
%5-30; Nefrektomi için %10-25, bilateral ise %80, üriner diversiyon için %20,
mesane fonksiyon arazı için %5-20, sistektomi için %20, üretra hastalıkları
için %10-80, penis hastalıları için %5-80, testis hastalıları için %5-20;
prostat için %5-15, inkontinans için %5-50, skrotum hastalıları için %5-10,
üriner fistül için %10-15 verilmiş, tedavi ile giderilemeyen malign tümörler
için %80 verilmiştir.
Avrupa
bareminde: histerektomi için %6, sterilite için %25, ovariektomi; bilateral
%12, unilateral %6, mastektomi; bilateral %25, unilateral %10, orşidektomi;
bilateral %15, unilateral %6, penis kaybı için %40, sterilite %25 olarak
verilmiştir.
NEFREKTOMİ
Diğer böbrek tamamen normal 10 (15)
Diğer böbrek tamamen normal, potansiyel hastalık
mevcut (örnek: taş hastalığı) 15
Diğer
böbrekte intermitan semptom veren ve devamlı tedavi gerektirmeyen üst üriner
sistem hastalığı 20
Diğer
böbrekte devamlı takip ve sık tedavi gerektiren üst üriner sistem hastalığı 25
Diğer
böbrekte cerrahi ya da medikal tedavi yeterli tedavi sağlanamayan üst üriner
sistem hastalığı 30
NEFREKTOMİ (BİLATERAL) 80
ÜRİNER DİVERSİYON (Kalıcı)
Üreterointestinal (coffey) 20
Üreterokütanostomi, ileal loop 30
Ortotopik mesane 20
Nefrostomi 30
Sistostomi, Üretrostomi 30
MESANE (İnkontinans ve üst üriner sistem
ile birlikte değerlendirilecektir)
İntermitan sistitizm semptomları, normal mesane
fonksiyonları 5
Devamlı tedavi gerektiren sistitizm semptomları ya
da aşırı aktif mesane 15
Tedavi ile tam olarak kontrol altına alınamayan mesane hastalığı 20
Sistektomi
30
Mesane Augmentasyonu 20
Ekstrofi Vezika 40
ÜRETRA
Tedaviyle düzeltilebilen tekrarlayan üretra
hastalığı 10
Sık tekrarlayan ve tedaviyle kısmi kür
sağlanabilen üretra hastalığı 15
Sık tekrarlayan ve tedaviyle kür sağlanabilen
üretra darlığı 20
Sık tekrarlayan ve yeterli kür sağlanamayan
komplike üretra darlığı 40
Üretrektomi 15
PENİS
Medikal tedaviyle kısmi kür sağlanabilen erektil
disfonksiyon 5
Cerrahi tedaviyle kür sağlanabilen erektil
disfonksiyon 10
Tedaviye yeterli kür sağlanamayan penis hastalığı 15
Penektomi 20
TESTİS, EPİDİDİM, SPERMATİK KORD
Tedaviyle düzeltilebilen tekrarlayan testis,
epididim hastalığı
a-Unilateral 5
b-Bilateral 10
Sık tekrarlayan ve tedaviyle kısmi kür
sağlanabilen testis, epididim hastalığı
a-Unilateral 10
b-Bilateral 15
Uygun tedaviye rağmen yeterli kür sağlanamayan
testis, epididim patolojisi
a-Unilateral 15
b-Bilateral 20
Orşiektomi
a-Unilateral 10
b-Bilateral 20
İnfertilite 10
PROSTAT VE VEZİKULOSEMİNALİS
Tedaviyle
düzeltilebilen tekrarlayan prostat, vezikuloseminalis hastalığı 5
Sık
tekrarlayan ve tedaviyle kısmi kür sağlanabilen prostat, vezikulo-seminalis
hastalığı 10
Uygun
tedaviye rağmen yeterli kür sağlanamayan prostat, vezikulo-seminalis hastalığı 15
Prostatektomi,
V.Seminalis Eksizyonu 20
ÜRİNER İNKONTİNANS
Tedaviye
kısmi yanıt veren urge inkontinans 5
Tedaviye
kısmi yanıt veren hafif stress veya orta şiddetli urge inkontinans 10
Tedaviye
kısmi yanıt veren şiddetli stress inkontinans veya urge inkontinans 15
Tedaviye
yetersiz yanıt veren stress ve urge inkontinans 25
Total
üriner inkontinans 50
SKROTUM
Tedaviye
kısmi yanıt veren rekürren skrotum hastalığı 5
Tedaviyle
kontrol altına alınamayan skrotum hastalığı 10
ÜRİNER FİSTÜLLER
Aralıklı
hafif-orta derecede drenaja yol açan üriner fistül veya abse 10
Devamlı
hafif derecede drenaja yol açan üriner fistül veya abse 15
Aralıklı
fazla derecede ya da devamlı orta-ağır derecede drenaja yol açan üriner fistül
veya abse 30
ENDOKRİN SİSTEM
A - Hipotalamik hastalıklar
a-Devamlı
replasman tedavisini gerektirir. Primer ve sekonder diabetes insipidus 30
Panhipopituitarizm için %20-45
Diabetes İnsipitus için %5-20,
B- Hipofizer hastalıklar (tıbbi ve cerrahi
tedaviyle sonuç alınmamış)
a- Hipofiz Bezinin Hiperfonksiyonu
1-
Gigantizm ve Akromegali 30
2-
Prolaktin Hormonu Fazlalığı
30
3- Adrenokortikotrop hormon (ACTH)
fazlalığı 30
b- Hipofiz Bezinin Hipofonksiyonu 30
1- Hipofizer nanismus 30
2- Hipofizin izole hormon eksikliği
20
3-Panhipopituitarizm 60
Hipofiz tümörleri için %30-60
C- Tiroid hastalıkları
a-Guatrlar (Nodüler, diffüz, multinodüler,
toksikve toksik olmayan) subakut tiroiditler
1-Fonksiyon bozukluğuna neden olmamış veya
iyileşmiş 0
2- Kalıcı hipotiroidi (tedaviye cevap
veren.) 5-10
3- Kalıcı
hipotiroidi (tedaviye cevap vermeyen veya günlük 400 mikrogram ve daha fazla
tiroksin gerektirenler) 40
b- Kretinizm 20
c- Doğuştan iyot eksikliği
sendromu 20
d-İyot eksikliğine bağlı diğer
tiroid bezi bozuklukları ve benzer durumlar
0
e-Tirotoksikoz
(komplikasyonsuz) 10
Hipertroidi komplikasyonlu %5-30
f-Tiroidektomi (Fonksiyon bozukluğuna neden olmamış, Ca
dışı nedenler) 0
D- Paratiroid Hastalıkları
a-Hiperparatiroidi
(Cerrahi olarak tedavi edilemeyen) 30
b- Hipoparatiroidi
1- İdiopatik Primer Hipoparatiroidi
(Replasmanla Kompanse) 20
2- İdiopatik Primer Hipoparatiroidi (Replasmana
dirençli) 40
3- Sekonder Hipoparatiroidi (Replasmana
Kompanse) 20
4- Sekonder Hipoparatiroidi (Replasmana
dirençli) 50
E-
Adrenal hastalıkları
a-
İki taraflı hiperplazi (Hipofizer Adenoma bağlı) 45
b-
Adrenal korteks yetersizliği (Addison hastalığı) 40
c-
Hiperaldosteronizm
1-Tedaviyle
kontrol edilen 0
2-
Tedaviye dirençli 30
3-
Cerrahi tedaviden yararlanamayanlar veya inoperabl olanlar 50
d-
Feokromasitomalar
1- Postoperatif kontrol altında 30
2- Cerrahi tedaviden yararlanamayanlar veya
inoperabl olanlar 80
e- Adrenogenital bozukluklar 40
adrenal yetmezlik
%10-25
F-İç salgı bezlerinin diğer bozuklukları
a-Ergenlik bozuklukları (puberte) 20
b-Çoğul bez (poligülandüler) işlev bozukluğu 60
c-Timus hastalıkları
40
Gonad yetmezlikleri %10-25
G-Pankreasın endokrin fonksiyon bozuklukları
1- Diabetes mellitus
a-Diyet ve oral
antidiabetiklerle kontrol altına alınan, komplikasyon yapmamış
Tip II Diabetes mellitus 20
b-Komplikasyon yapmamış olan,
açlık kan şekeri 200 mg’ın altında tutulabilen,
ketoz ve hipoglisemi göstermeyen Tip I
diabetes mellitus 30
c-Açlık kan şekeri sürekli
olarak 200 mg’ın altında tutulamayan, komplikasyon yapmış ketoz gösteren Tip I
diabetes mellitus 40
2- Metabolizma Hastalıkları
A- Diffüz primer osteoporoz 50
B- Osteomalazi
50
C-Purin ve primidin metabolizması bozuklukları 40
Lesch-Nyhan Hastalığı 90
Gut hastalığı
a-
Komplikasyonsuz 10
b-
Kronik gut artiriti 20
D- Osteogenezis İmperfekta 40
E- Porfirin metabolizması bozuklukları 40
F- Lipid Metabolizması Bozuklukları
a-
Konjenital Formlar (25-80 arası)
b- Akkiz
Formlar (10-20 arası)
G-Obezite
a-Ciddi
Obezite (Vücut Kitle indeksi 40-50kg/m2 arasında olanlar) 20
b-Morbid Obezite (Vücut Kitle indeksi 50kg/m2 üstü
olanlar) 30
H- Amino asit metabolizması bozuklukları (organ
disfonksiyonu yapmış ve diyete bağımlı) 40
I- Karbonhidrat metabolizması bozuklukları (organ
disfonksiyonu yapmış) 40
İ- Glikojen depo hastalığı (organ disfonksiyonu yapmış
formları) 40
J-Sfingolipid metabolizması ve diğer lipid depo
hastalıkları (organ disfonksiyonu yapmış) 60
K-Glikozaminoglikan metabolizması bozuklukları (organ
disfonksiyonu yapmış) 60
L-Glikoprotein metabolizması bozuklukları (organ
disfonksiyonu yapmış)
60
M-Kistik fibrozis
(organ disfonksiyonu yapmış) 40
N-Diğer metabolik bozukluklar (organ disfonksiyonu
yapmış)
40
Çoğul bez işlev bozukluğu için %60
Metabolizma hastalıkları için(osteoporoz, osteomalazi) %50
Lipid metabolizma bozukluğu ilaç tedavisine dirençli ise %10
SİNİR SİSTEMİ
Kortikal fonksiyon kusurunun ağırlığına göre %10-25-45;
epilepsi için 55-15-20-40-65-90, uyku bozuklukları için %5-10-35; nöropati için
%15, demans için %15-30-50-70; hafıza oryantasyon yargılama toplumsal
ilişkiler, ev ve hobiler ve öz bakımla ilgili değerlendirmeler yapılır.(6
kriterden)Klinik demans skoru bulunur.karniel sinir felçleri için %15-30;
dizartri ve disfaji için %15-35-55;
DEMANS
Demans,mental durum, kognitif fonksiyonlar ve yüksek
kortikal fonksiyonlarla ilgili özürlülük oranı % si belirlenirken Tablo 1 ve
Tablo 2 den yararlanılır. Tablo1 den elde edilen sonuç skoru, Tablo 2 deki
ilgili sütun yardımı ile özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranına % çevrilir.
Tablo-
I Klinik Demans Skoru (KDS)
Kategori
|
Klinik Demans Skoru (KDS)
|
||||
|
0.0
|
0.5
|
1.0
|
2.0
|
3.0
|
|
|
Hafıza
(H)
|
Hafıza
kaybı yok veya kalıcı olmayan, hafif
hafıza kaybı
|
Kalıcı
hafif unutkanlık;
olayları
kısmen hatırlar,benign unutkanlık
|
Orta
derecede hafıza kaybı;yeni olaylarda daha belirgin; defekt günlük aktivitelerde karışıklıklara
neden oluyor
|
Şiddetli
hafıza kaybı;sadece iyi öğrenilen
materyal hafızada tutulmakta yenileri çabucak hafızadan silinmekte
|
Şiddetli
hafıza kaybı sadece fragmanlar kalır
|
|
Oryantasyon
(O)
|
Tam
oryante
|
Zaman
o
ryantasyonunda
hafif zorluk dışında tam oryante
|
Zaman
oryantasyonunda orta derecede zorluk;
muayene ortamına oryante olsa da başka ortamlarda mekana dezoryante olabilir
|
Zaman
oryantasyonunda
şiddetli
bozukluk;genellikle zamana sıklıkla mekana dezoryante
|
Sadece
şahıs oryantasyonu kalmış
|
|
Yargılama
ve problem çözme (YPÇ)
|
Günlük
hayat, iş ve finansal konulardaki problemleri çözer, geçmişteki
performansıyla ilişkili olarak yargılama iyidir.
|
Problem
çözmede,
benzerlik
ve farklılıkları belirlemede hafif
bozukluk
|
Problem
çözmede,benzerlik ve farklılıkları belirlemede orta derecede bozukluk;
sosyal
yargılama genellikle sürdürülebilir.
|
Problem
çözmede,benzerlik ve farklılıklarda
şiddetli bozukluk;sosyal yargılama genellikle bozulmuştur.
|
Yargılama
yapamaz ve problemleri çözemez
|
|
Toplumsal
İlişkiler(Tİ)
|
Sosyal
gruplar,istemli aktiviteler,alışveriş ve mesleğinde rutin düzeydeki işlerde
bağımsız olarak fonksiyon görebilir.
|
Bu
aktivitelerde hafif bozukluk
|
Bu
aktivitelerin bazılarında başarılı olsa da bağımsız olarak fonksiyon
göremez.Yüzeyel muayenede normal görünür.
|
Evinin
dışında bağımsız hareket edemez.Sinema tiyatro vb sosyal aktivitelere
refakatli olarak katılacak derecede iyi görünür.
|
Evinin
dışında bağımsız hareket edemez.Sinema tiyatro vb sosyal aktivitelere
refakatli olarak bile katılamayacak derecede hasta görünür..
|
|
Ev
ve Hobiler (EH)
|
Ev
yaşamını, hobilerini ve entelektüel ilgisini sürdürebilmekte
|
Ev
yaşamı hobileri ve entelektüel ilgisinde hafif bozulma
|
Ev
içi faaliyetlerinde orta derecede ama mutlak bozulma, daha zor ev
işleri,komplike hobiler ve ilgi alanları terk edilir.
|
Sadece
basit ev işlerini yapabilir ilgi alanları çok kısıtlanmıştır,zorlukla
sürdürebilir.
|
Evde
belirgin olarak fonksiyonel değildir
|
Tablo-I de
dikey sütunda 6 kategori
yer alır.Bunlar;
Hafıza (H)
Oryantasyon (O)
Yargılama ve Problem Çözme (YPÇ)
Toplumsal İlişkiler (Tİ)
Ev ve Hobiler (EH)
Özbakım (Ö)
Dikey
sütundaki 6 kategori yatay sütundaki Klinik Demans Skoru (KDS) ile
derecelendirilmektedir. Değerlendirilmesi yapılan kişinin durumu hangi sütuna
uyar ise o sütunun başındaki puana göre skorlandırılır. Her kategorinin
maksimum skoru 3.0 tür.Hafıza (H) primer
katogeri olarak kabul edilir. Alttaki son beş kategori sekonder
kategorilerdir.(O,YPÇ;EH,Ö)
Tablo
I de kişi için belirlenen altı adet skor aşağıda anlatılan yöntemlerle tek bir
skora indirgenir.
1-En az üç sekonder kategorinin skoru Hafıza skoru
ile aynı olursa Klinik Demans
Skoru(KDS) Hafıza (H) skoru ile aynı
olur
Klinik Demans Skoru(KDS)= Hafıza (H) skoru
2-Üç veya daha fazla sekonder kategoriye, hafıza
kategorisinden daha az ya da daha fazla skor verilirse ;
Klinik Demans
Skoru(KDS)= Sekonder kategorilerin çoğunluğunun skoru ile aynı olur
3- Üç veya daha fazla sekonder kategoriye, hafıza kategorisinden daha az ya da daha
fazla skor verilirse fakat üç adet sekonder skor, H skorunun bir tarafında, iki
adet sekonder skor diğer yanında ise;
Klinik Demans Skoru(KDS)= Hafıza (H) skoru ile aynı
olur
Bu işlemler sonucunda elde edilen KDS skoru, mental
duruma göre özürlülük oranları tablosuna (Tablo 2) bakarak özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranına
dönüştürülür.
Tablo- 2 Mental Duruma Göre Özürlülük Oranları
|
|
|
Özür
Durumuna Göre Tüm Vücut Fonksiyon Kaybı
Oranı %
|
|
Hafif
|
Arada sırada bazı bozulmalar görülse de günlük
yaşam aktivitelerini yerine getirebiliyor.
|
15
|
|
Hafif
-orta
|
Günlük yaşam
aktivitelerinin bazıları için
yönlendirme gerektirecek derecede bozulma
|
30
|
|
Orta
|
Günlük
yaşam aktivitelerinin bir çoğu için yönlendirme ve destek gerektirecek derecede bozulma
|
50
|
|
Ağır
|
Özbakımını
yapamaz, kendi emniyeti açısından kollanması gerekir.
|
70
|
NOT: Günlük aktivite: Sağlıklı birinin gündelik kişisel,
sosyal ve mesleki aktiviteleri kastedilir.
KRANİAL SİNİR BOZUKLUKLARI
Kranial sinir bozukluklarının neden olduğu fonksiyon
kayıpları tedaviye rağmen düzelmeyen
durumlarda değerlendirilir. Göz ve kulak burun boğaz sistemini etkileyen
kranial sinir bozukluklarının özür oranlarının değerlendirmeleri ilgili bölümlerde yapılmıştır.
TRİGEMİNAL NEVRALJİ 15
PERİFERİK FACİAL
PARALİZİ
1-Orta(Göz
hafif kapanıyor,peroral kontrol yapılamıyor) 15
2-Ağır (Oral kaslar ve göz kasları
plejik)
30
NOT: Bilateral
fasial paralizi ve trigeminal nevralji için
Balthazard formülü veya Birleşik Değerler Tablosu kullanılır.
NÖROLOJİK HASTALIKLAR
Kemik eksikliklerinde
alan hesaplaması yapılır. Fonksiyonel araz söz konusu ise o dikkate alınır.
Anatomik eksiklikte ise :
4-9 cm’ye kadar %20
9-25 cmye kadar(plastikle
kapatılmış ise) %20
9-25 cm’ye kadar (plastik ile
kapatılmamış ise ) %30
25 cm’den fazla (plastikle kapatılmış ise) %30
25 cm’den fazla (plastik ile kapatılmamış ise ) %50
Parkinson %15
Amyotrofik lateral skleroz
Hastalığın seyrine göre nörolojik bozukluğun derecesine göre karar verilir.
Lezyon seviyesine göre; başlangıç
%15 /
orta %30-%50 / ağır %80-%95
Tetrapleji : C2-C6 %95
C6
altında %85
Hemipileji afaziyle olursa : %90
Hemipleji afazisiz : %75
Parapleji seviyesine göre
: % 70-%75
Kauda equina seviyesine göre: %25- %50
Frontal lob sendromu:
A: major formda
sosyal ve aile ilişkileri önemli bozulmuşsa %60-%85
B: şiddetli formda
aile ilişkilerinde ve sosyal ilişkilerde %35- %60
C: ılımlı form
çevre ile aile ilişkilerinde güçlük bulunmakta %20-%35
D: minör form
sosyal ve aile ilişkilerinde az bozulma %10-%20
Konuşma bozuklukları ( afaziler):
A: majör afazi,
aleksi ve motor-duyusal afaziler %45-%70
B: minör form(
hafif-orta) parafazi % 10-%30
Bellek kusuru:
A: Korsakoff %60
B: diğer bellek
kusurları %10-%60
C: minör bilişsel
kusurlar: 2 yıldan fazla süren affektteki değişiklik, gürültüye
dayanamama, mental yorgunluk, düşünmede
yavaşlama %5-%10
Karışık kognitif ve duyu motor kusurları:
A: tüm istemli hareketlerin kaybı % 100
B: majör duyu motor
kaybı % 85-%95
C: majör bilişsel
kayıp sosyal yaşamı etkileme derecesine göre %60-%85
D: devamlı bilişsel
bozukluk %40-%60
E: minör bilişsel
kusurlar %20-%40
Epilepsi:
A: kontrol edilemeyen,
günlük yaşamı bozan %35-%70
B: kontrolü güç,
ayda 3 ve üzeri nöbet % 15-%35
C: epilepsi iyi
kontrol edilen formu günlük aktiviteyi etkilemeyen ancak gerçekleştirilmesini
güçleştiren nöbet %10-%15
D: kısmi epilepsi
%10-%30
Postkonküzyonel sendrom: %2
Günlük yaşamı etkileyen ağrılar: %5-%10
Uyku bozuklukları: uykuyu başlatma, sürdürme, aşırı uyuma,
uyku uyanıklık döngü kusurları
A: hafif %5
B: orta %10
C: ağır %35
Demans: Bellek, oryantasyon, yargılama, toplumsal ilişkiler,
ev ve hobiler ve öz bakımla ilgili değerlendirmeler yapılır.
A: çok hafif
günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede zorluk %15
B: hafif-orta
günlük yaşam aktivitelerin bazısını bozan: %30
C: orta derecede
bozukluk % 50
D: Ağır, öz bakımını
yapamayan, emniyeti açısından korunması gereken kişi %70
AFFEKT KUSURLARI
Tedaviyle işlevselliği kısmen düzelen %30,
Tedaviyle işlevselliği düzelmeyen % 70
Nevrotik, somatoform bozukluklar: Tedaviyle işlevselliği
kısmen düzelen %25,
Tedaviyle işlevselliği düzelmeyen % 50
Travma sonrası stres bozukluğu: günlük yaşamı az etkileyen
%20,
Günlük yaşamı ve aile yaşantısını etkileyen(orta düzeyde)
%30,
Tedaviyle işlevselliği düzelmeyen %70,
MADDE BAĞIMLILIĞI
Tedaviyle işlevselliği kısmen düzelen %20,
Tedaviyle işlevselliği düzelmeyen %35,
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
İş yaşantısını bozan %15
İş ve aile işlevselliğini bozan %30
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu %20
KAFA ÇİFTLERİ PATOLOJİLERİ
N.Olfactorius(Hiposmi %3, Anosmi %8, İzole Disfoni %10,
Afoni %30)
N. okulomotorius: %10-30
N. Trochlearis: %10-20
N. Abdusens:%10-20
N. Trigeminus veya fasiyalis ya da hipoglossus: %0-15
Üst extremite sinirleri: dominanat ekstremite: diğer
ekstremite
N. Aksessorius: % 20 15
Pleksus brachialis total: %75 65
Erb Duschen: %60 50
Klumpke: %40 30
N. Aksillaris: %30 20
N. Torasikus longus: %20 20(sağ sol farkı yok)
N. muskulokutaneus: %25-20
N. Radialis, medianus veya ulnaris: lezyon yerine göre
%25-40, diğeri için % 20-30
N. Medianus ve N.
Ulnaris beraber:%60 50
N. Medianus+N. Radialis:
N. radialis+N. Ulnaris:
Her 3 sinir beraber: %70 60
ALT EKSTREMİTE
N. femoralis: yerine göre %30-40
N. iskiadikus %40-50
N. tibialis: %25
N. Fibularis:%25
N. Gluteus:%15-25
N.Kutaneus femoris lateralis: %10
N. Tibialis ve N. Fibularis:%40
PSİKİYATRİK
HASTALIKLAR
Zeka geriliği:
Sınır(IQ:70-80) %25, hafif(İQ:50-69) %50, orta(İQ:35-49)
%70, ağır(İQ:20-34) %90, çok ağır(İQ: 20 altında) %100
Şizofreni: tedaviyle çalışma olanağı olan için %45, olmayan
için %80
Sanrısal bozukluk veya psikoz: tedaviyle çalışma olanağı olan için %45,
olmayan için %80
DİĞER
Nöropati %15.
Kraniel sinir felçleri %15-30
Dizartri ve disfaji
%15-35-55.
HAREKET
BOZUKLUKLARI Serebral disfonksiyona bağlı hareket bozuklukları
bireyin günlük yaşam aktivitesini
etkileyebilmekte, tremor,chorea, athetosis, hemiballismus ve distoniler
ekstremitelerin rahat kullanımını bozabilmektedir.Bu nedenle hareket
bozuklukları ile ilgili özür oranlarının değerlendirmesinde, bozukluğun günlük yaşam aktivitesi üzerine etkisine
göre hazırlanan ve Kas-İskelet Sistemi bölümünde yer alan Tablo 4.1, Tablo
4.2.a ve Tablo 4.2.b kullanılacaktır. Alt ekstremitelerin hareket bozukluğu
için Kas-İskelet Sistemi bölümünde yer alan ayakta durabilme ve yürüme tablosu
(tablo 4.1) kullanılacaktır(Bkz Özürlülük Baremi).
KAS-İSKELET SİSTEMİ
Bu bölümde Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon,
Ortopedi, Nöroloji, Romatoloji uzman hekimleri tarafından tanı ve tedavisi
yürütülen ortopedik, nörolojik, romatizmal hastalıkların hareket sisteminde
neden oldukları bozukluklara ait özürlülük yüzdeleri yer almaktadır. Özürlülük
yüzdeleri belirlenirken hastalık tanısı değil, ortaya çıkan bozukluğun vücutta
neden olduğu fonksiyon kaybı öncelikle dikkate alınır. Fonksiyon kaybına yol
açan birden fazla durumun varlığında, ilgili bölümde farklı bir uygulama
önerilmediği sürece, her bir durumun yol açtığı özürlülük oranları ayrı ayrı
belirlendikten sonra Balthazard Formülü veya
Ek.5 deki Birleşik Değerler Tablosu kullanılarak toplam özürlülük
hesaplanır. Kas iskelet sistemi bölümünde yer almayan bozukluklar için sinir
sistemindeki değerlendirme ve tablolara bakılması gerekir.
1. OMURGAYA AİT SORUNLARDA ÖZÜRLÜLÜK
Omurganın sorunlarında özürlülüğü
belirlemede iki ayrı değerlendirme yöntemi vardır:
1.1.Yaralanma Modeli veya Tanı İlişkili
Değerlendirme
1.2. Eklem Hareket Genişliği Modeli veya
Fonksiyonel Model
1-1.1 YARALANMA MODELİ VEYA TANI
İLİŞKİLİ DEĞERLENDİRME Özürlülük bareminden yararlanılır.
ÜST EKSTREMİTE
Amputasyon: yerine göre %10-55, parmak amputasyonlarında:%1-5(bu
değerler Avrupa baremlerine göre düşüktür.), artroplasti yerine göre %1-35
verilmiştir.
Avrupa’da ise,
Amputasyon: yerine ve baskın
kullanımına göre %45-65, omuz ankilozu için %20-25, ( baskın ise %25-30),
dirsek hareket kısıtlılığı için %10-15(%15-24) verilmiştir.
El bileği hareket kısıtlılığı için %8-16(%10-20)
verilmiştir.
Amputasyon: elin total amputasyonu %45-50(baskın)
EKLEM ANKİLOZU
Başparmak en önemli olup yerine göre %3-16, diğer
parmaklarda da yerine göre %4-9, tenosnovit için %20-60; Radial unlar deviasyon
için %10-30 değerlendirme yapılmış. Üst extremite sinir paralizilerine %3-66
verilmiştir.
Avrupa bareminde sinirin yerine ve iki yönlü olma özelliğine
göre %10-65(%8-60), spinal sinir paralizilerinde yerine ve iki tarflı olma özelliğine %5-12,
4-10 verilimiştir.
Siyatik sinir ve diğer sinir paralizileri için %5-35
verilmiştir.
ALT EKSTREMİTE
Kısalık için %0-20, yürüyüş bozuklukları için ağırlığına
göre %7-80, kas atrofisi için %0-5, kalça hareket kısıtlılığı için %12-50, diz
için %5-10, varusta ve valgusta ankiloz için %5-13,ayak bileği için %5-15
verilmiştir.
Amputasyonun yerine göre aşağıdan yukarı doğru çıkacak
tarzda %1-50 verilmiştir.
Periferik sinir
zedelenmelerinde %1-25, vasküler hastalıkta %9-100, anorektal sinir kusurunda %19-50,
üriner sistem fonksiyon kusurunda %9-60, solunumda %19-90, cinsel fonksiyon
bozukluğunda %9-20 verilmiştir.
Avrupa bareminde: amputasyon için (seviyesine göre) %6-65
verilirken, ankiloz ve sertlikler için kalçada %1-17, dizde %0-25, ayak bileği
ve ayakta %1-10 verilmiştir.
rechts 0°/o rechts 20% rechts 20% rechts 25%
links 0% links 15% links 15% links 20%
rechts 10% rechts 0% rechts 0% rechts 0%
aks 0% links 0% links 0% links 0%
rechts 30% rechts 30% rechts 25% rechts 25%
links 25% links 25% links 20% links 20%
rechts 25% rechts 25% rechts 20% rechts 25%
aks 20% links 20% links 15% links 20%
Abb. 3a Fingeramputationen
 |
rechts 50
% links 40%
Abb. 3b
Fineerammifafionpn CnrfcoWim^
Abb. 4. Amputationen Bein, Fuß
und Zehen
 |
KAYNAKLAR
1.Celkan A, Çakmak İ. İçtihatlı iş ve çalışma hayatı ile sosyal
güvenlik hukukuna ait ikili, çok taraflı milletlerarası sözleşmeler ve Avrupa
Birliği Direktifleri. S 1043, 1103, 1104, 1115, Yaklaşım Yayıncılık, 2007,
Ankara.
2.İnce H, Özyıldırım BA,
Adli Tıp açısından iş kazalarının durumu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fak.
Dergisi 68/2:56-59, 2005.
3.
Umut S, Okudan M, Adli tıpta maluliyet oranının özellikleri. 7. Ulusal Adli Tıp
Günleri 1-5 Kasım 1993, 47-50, Antalya.
4.
Cantürk G, Eşiyok B, Yaşar H, Doğan B, Hancı H, İş kazası nedeniyle 1993-2003
yılları arasında AUTF Adli Tıp Anabilim Dalına başvuran olguların
değerlendirilmesi. Erciyes Tıp dergisi 28/1:001-006, 2006.
5.Bilge
Y. Adli Tıp, Üçbilek Matbaası, Ankara, 2006.
6.
Akkurt İ. Mesleki maluliyet değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri Dahili Tıp
Bilimleri Göğüs Hastalıkları 2/32:140-146, 2006.
7.
Bilge Y, Adli Tıp kılavuzu, Ankara, 2010.
8.
Özürlülük ölçütü sınıflandırılması ve özürlülere verilecek sağlık kurulu raporları
hakkında yönetmelik. s1-187, Resmi Gazete 36230 sayı ve 16.07.2006
tarih.
9.
Giusti GV, Bacci M. Teaching research and the practice of legal medicine in
Italy. The American J of Forensic Medicine and Pathology 7/3: 224-231, 1981.
10.
Proposed European Disability Rating Scale. s1-90, 25 May 2003.
11.
Physical Disability Evaluation System US Department Homeland Security United
States., s 30, 2006.
12.
Marx HH. Gutachten-Fibel. S 1-412, Georg Thiema Verlag, 1969.
13.
Masson ET. GuidBareme Indıcatıf Des Invalıdites, s 1-108, Paris, France, 1939.
14.
McBride ED, Disability evaluation, s 1-573, JB Lippincott Company,
Philadelphia, 1963.
15.
Branton, EN; Arnold, KM; Appelt, SR, Megan M. Hodges, Michele C. Battié
and Douglas P. GrossA
Short-Form Functional Capacity Evaluation Predicts Time to Recovery but Not
Sustained Return-to-Work Journal of Occupational Rehabilitation 20/3: 387-393, 2010.
16. Schultz
IZ, Stowell AW, Feuerstein M, Gatchel RJ, Models of return to work for
musculoskeletal disorders. J Occup Rehabil 17: 327-352, 2007.
17.
Kendi Ö, Bilge Y, SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğünün yeterli olup olmadığı hakkında
bir araştırma. II. Adli Bilimler Kongresi 13-16 Mayıs 1996, Kirazlıyayla,
Bursa.
18.
Sözer K, Umut S, ülkemizde kömür işçisi pnömokonyozu ve problemleri. III:
Ulusal Adli Tıp Günleri 6-8 Kasım 1986, Temel Matbaacılık s 173-183, İstanbul,
1987.
19.
Dağlar S, Günaydın U, Birgen N, Çetin G, Umut S, Ölümle sonuçlanan meslek
hastalıkları. Yıllık Adli Tıp toplantıları s 7683, 25-27 Nisan 2001.
20.
Kudat A, Cismani zararların değerlendirilmesi ve maluliyet baremleri. S 1-208,
TİSA Matbaacılık, Ankara, 1970.
